یادداشتی کوتاه درباره وقتی نیچه گریست، اروین یالوم، طهورا جربان

📖 وقتی نیچه گریست
🖋 اروین یالوم
ترجمه: سپیده حبیب

🖇شاید بایستی معانی را یک به یک کنار زد، تا زمانی که برتا، معنایی جز خودش نداشته باشد.
وقتی که از معانی زائد تهی شد، یوزف اورا چون انسانی برهنه خواهد دید. زیادی انسان.
آن چه برتا، یوزف و حقیقتاً همه ی ما هستیم.

🖇 زندگی جرقه ای است میان دو خلاء،
 تصویر جالبی است یوزف
و آیا عجیب نیست؟ تنها دومین فضاست که ذهن ما را به خود مشغول می کند و هرگز به اولی نمی اندیشیم.

بخشی از متن کتاب

 

 📖 یادداشتی کوتاه درباره ی "وقتی نیچه گریست"

در آثار داستانی که در این چند وقت از دکتر یالوم خواندم، باور دارم یالوم توانسته داستان خوب خلق کند. نحوه ی پرداخت داستان در کنار محتوای مناسب باعث جذب خواننده شده و با تلفیق روانشناسی و فلسفه در بستر داستان شاهکار خلق می کند.
اروین یالوم در "وقتی نیچه گریست" علاوه بر آن که می کوشد رابطه ی میان مراجع و درمانگر را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. به بررسی درمان وسواس فکری و ناامیدی هم می پردازد، و مفاهیم مهم روان شناختی را طوری در قالب داستان بیان می کند که خواننده در کنار آموختن از پرداخت داستان لذت می برد و همراه با موج داستان پیش می رود.
 و با توجه به این که علم روانشناسی به بررسی فرآِیند های ذهنی و بررسی رفتار در انسان می پردازد، خلق شخصیت و شخصیت پردازی درست، در داستان های روانشناختی امری بسیار مهم است. تا رفتارها و فرایندهای ذهنی شخصیت برای خواننده، قابل درک و ملموس باشد. می شود گفت خلق شخصیت به نوعی با روانشناسی شخصیت رابطه دارد.
یکی از مهم ترین کارهایی که دکتر یالوم توانسته در آثار داستانی اش به ویژه "وقتی نیچه گریست" انجام دهد خلق شخصیت هایی چندین لایه بوده است.     
فلسفه ی فکری شخصیت ها، مسائلی که افراد در طول داستان با آن کلنجار می روند، برخورد و سخن گفتن افراد با یک دیگر و حتی ویژگی های ظاهری که هر کدام آن ها به تکمیل شخصیت کمک می کند. و با وسیله ی آن ها می شود به وجوه مختلف روان شخصیت پی برد، به شیوه ی درستی در داستان وجود دارد.  
یکی دیگر از روش های ماهرانه نویسنده که برای شناخت افکار، احساسات شخصیت درباره ی خودش و فرد مقابل در تمام داستان خصوصاً در جلسات درمانی نیچه و برویر، به وضوح دیده می شود، استفاده از تکنیک های روایی متفاوت است. 
 راوی، داستان را از دیدگاه سوم شخص دانای کل روایت می کند و فقط به توصیفات دقیق دو شخصیت می پردازد و قضاوت ها و اندیشه ها را بیان نمی کند ولی در انتهای فصل یادداشت های برویر درباره نیچه و یادداشت های نیچه درباره ی برویر را قرار می دهد. علاوه بر آن  یکی از وجوه دیگر که کار یالوم را منحصر به فرد می کند حرکت روی لبه ی تیز حقیقت و تخیل و حفظ تعادل میان این دو است، خصوصاً وقتی که از شخصیت هایی نام آشنا مانند برویر، نیچه و فروید سخن به میان می آید، استفاده از اطلاعات حقیقی و تاریخی در کنار تخیل نویسنده به اندازه ی مناسب، کاری بسیار سخت است و ممکن است اگر این تعادل برهم بخورد داستان سقوط کند.
وجود فروید در داستان و اشاره به برخی از روش های درمانی و نظریه های او مثل تفسیرخواب و تداعی آزاد و بیان مفاهیمی اساسی مثل من، نهاد و فرامن به پیشبرد داستان و فهم آن کمک شایانی می کند. و از جهتی هم ویژگی های این سه مفهوم را می شود در شخصیت های داستان و کلنجارهای درونی و تقابلشان با افراد دیگر در داستان به وضوح مشاهده کرد.  
بحث های دکتر برویر و پرفسور نیچه، درباره خودکشی، امیدبه زندگی، مالیخولیا، ارتباط بیماری روحی با بیماری جسمی، هیپنوتیزم، حقیقت، زندگی، مرگ بسیار خواندنی و قابل تامل است. 
دکتر یالوم به درستی از تکنیک های داستان نویسی برای آموختن برخی مفاهیم روانشناختی و بررسی آن ها و بیان کردن اندیشه های اگزیستانسیال خود استفاده کرده و با تحریک حس کنجکاوی خواننده و استفاده از پیچش داستانی توانسته است خواننده را با خود همراه کند و اثری ماندگار خلق کند.

طهورا جربان

منبع: ghalam_book